Nya Kablo Nedir? Ne İşe Yarar?

Elektriğin ve telefonun 19.yüzyılın sonlarında icadıyla birlikte kablolar bir daha hiç çıkmamak üzere insan hayatına girmeye başlamıştır. Hayatımızın hemen her alanında kullanma ihtiyacı duyduğumuz kablolar ilk bakışta oldukça basit görünse de bu doğru değildir. Kablolar; elektronik cihazlarda, binalarda, televizyonlarda, çeşitli ev aletlerinde, bilgisayarlarda ve pek çok farklı alanda kullanılan ürünler olma özelliğine sahiptir. Bu kadar geniş bir kullanım alanına sahip olması kabloların öneminin artmasının ve kablolarla ilgili her geçen gün yeni çalışmalar yapılmasının en önemli nedenidir. 

Elektrik enerjisini iletip iki elektrik cihazını birbirine bağlayan, elektriksek olarak yalıtılmış olan bir ya da daha fazla damardan oluşan materyaller elektrik kablosu olarak adlandırılır. Elektrik kablolarının iç iletkenleri çoğunlukla tavlanmış çıplak ya da yuvarlak bakır tellerden, kısmen de burulmuş alüminyum tellerden oluşur. Kablolar; iletken, kılıf, zırh, damar, ekran konsantrik iletken gibi katmanlardan oluşur.

Kablolar ısıya dayanıklılık, su geçirmezlik, yüksek sıcaklıktan etkilenmeme gibi özelliklere sahip olabilirken kullanılacak olduğu alana göre daha ince bir yapıda olmaları, esnek olmaları ve farklı renklerde olmaları da gerekebilir. 

Kablolar özelliklerine, kullanım alanlarına, ihtiyaçlara göre sınıflandırılabilir. Bununla birlikte kablolar TS (Türk standartları), VDE (Alman standartları), IEC (International Electrical Commission), BS (İngiliz standartları) sembollerine göre de sınıflandırılabilir.

Neden Nya Kablo Kullanılmalıdır?

Tek damarlı yapısı ile ön plana çıkan nya kablolar pek çok farklı alanda sıklıkla kullanılan kablo türlerinden biridir. Nya kabloların 70 C’ye kadar çalışma sıcaklığı olup 160 C’ye kadar kısa devre sıcaklığına dayanabilmektedir. Yüksek sıcaklıklara dayanabildiği için nya kablolar geniş bir kullanım alanına sahiptir. Genellikle kapalı ve kuru alanlarda kullanılan nya kablolar sabit tesislerde ve tesisat içlerinde de tercih ediliyor.

Yüksek sıcaklığın söz konusu olduğu işlerde ve alanlarda nya kablo kullanılması güvenlik açısından oldukça avantajlı olarak kabul edilir. Kuru ortamlarda ise elektrik kaçağının oluşmayacağı şekilde taşıma sağlanabilmesi için dış kısmı PVC ile kaplı bulunan nya kablo kullanımı oldukça faydalıdır. Nya kablo içerisinde bulunan bakır tel sayesinde mükemmel bir iletim sağlar. 

Nya kablolar kapalı ve kuru alanlarda, sabit tesislerde, dağıtım panolarında ve tesisatlarda boru içlerinde kullanılır. İç tesisatlarda genellikle 2.5 mm ve 1.5 mm nya kablolar kullanılır. Bina ana pano içlerinde 6 mm, farklı pano tiplerindeyse 4 mm nya kabloların kullanımı tercih edilir. 4 mm’lik nya kablolar ara bağlantılar için de kullanılabilir.

Alçak gerilim kablosu olan nya kablolar pek çok özelliğe sahiptir. Elektriğin güvenli bir şekilde taşınması konusundaki en güvenilir ve önemli araçlardan biri olan nya kablolar farklı çeşitlerde üretilebilir. Bununla birlikte nya kabloların teknik olarak hesaplamalarında da farklılıklar söz konusudur. 

Nya Kabloların Özellikleri

Nya kabloların çeşitleri kullanım ihtiyaçlarına göre farklılık gösterebilir. Nya kabloların genel özellikleri;

• İzole edilmiş,

• Som ya da örgülü olarak tasarlanmış,

• Hem sıva üstünde hem sıva altında kullanılabilen,

• PVC kaplı,

• Kılıfsız,

• En fazla 70 derece sıcaklığa kadar dayanabilen,

• Tek telli ya da çok telli olarak tasarlanabilen şeklinde sıralanabilir.

Kapalı alanlarda ve kuru alanlarda genellikle tek damarlı iletken çeşitlerinin kullanılması tercih edilir. Nya kablo dayanabildiği sıcaklık değerleri içerisinde 300 V - 450 V - 500 V - 750 V değerlerini taşıyabilir.

Toprak alanlarda sarı ve yeşil nya kablolar, fazlar için kırmızı, siyah ve kahverengi nya kablolar, nötr için ise mavi nya kablolar fonksiyonel özelliklerini sergilemektedir.

Uygulama Esnasında Nelere Dikkat Edilmelidir?

Uygulama alanına ve ihtiyaca göre en doğru kablo belirlendikten sonra uygulama esnasında da bazı noktalara dikkat edilmesi son derece önemlidir.

• Uygulama esnasında kablonun işletme geriliminin bilinmesi gerekliliğinin yanı sıra kablo için kapasite, empedans, geri dönüş kaybı gibi değerler de önemlidir.

• Isı kablonun performansı için önemli olduğundan kullanılacağı ortamın ısı koşulları dikkate alınmalıdır.

• Kablo akım taşıma kapasitelerine ya da sinyale bağlı olarak farklı kesitler olabileceği için kablo kesiti doğru seçilmelidir. Bazı kablolarda mesafe de önemli olup özellikle enerji ve tesisat kablolarında kablo taşıma kapasiteleri çok önemlidir.

• Kablo montaj tesisatı hareketli ya da sabit olabileceği için sabit döşeme için farklı, hareketli döşeme için farklı yapıda kablo seçilmesine özen gösterilmelidir.

• Kablo uygulamasında damar ve kılıf renk kodlaması sistem ile uyumlu olacak şekilde yapılmalıdır.

• Kabloların kullanılacağı ortamda darbe, mekanik zorlama, kemirgen riski gibi durumlar söz konusuysa malzeme seçimi bu etkenler göz önünde bulundurularak yapılmalıdır.

• Kablo çapı ve minimum bükülme yarıçapı değerlerinin yapılacak olan depolama, makara aktarımı, kangal yapımı ve döşeme süreçlerinde göz önünde bulundurulması gerekir. 

• Uygulama mesafesi son derece önemli olup elektrik tesisat kablolarında doğru kesitin seçilebilmesi için gerilim düşümü hesabı yapılarak tesise çekilecek olan kablonun uzunluğu belirlenmelidir. Anten kablolarının, CCTV kabloları, video kablolarının, ağ kablolarının (CAT) da kullanılabileceği maksimum mesafenin belirlenmesi kabloların performansı açısından son derece önemlidir.