Kablo Kesit Hesabı Kablo Seçimi Nasıl Yapılır?

Kablo Kesit Hesabı Nedir?

Hayatımızın neredeyse her alanında kullandığımız kabloların doğru bir biçimde seçilmesini sağlayan en önemli etken kablo kesitinin bilinmesidir. Kablo kesitinin doğru hesaplanması son derece önemli olup bunun için bazı formüller ve programlar bulunur.  

Kablo kesit hesabı; iletkenin tipi, mesafe, yalıtım maddesi, gerilim ve faz sayısı gibi etkenlere bağlıdır. Bunların dışında kablo akım taşıma kapasitesi, kısa devre akımı ve gerilim düşümü gibi temel faktörler de göz önünde bulundurulur.

Kullanılacak olan kablo tipi olası alternatiflerle tespit edildikten sonra bu kablolarda kullanılacak olan iletkenin elektriksel kesitinin yani elektriksel büyüklüğünün belirlenmesi gerekir. Kablo kesit hesabı yapılırken dikkate alınacak en önemli unsur güvenlik olmalıdır. Kablonun kullanıldığı yerde herhangi bir güvenlik sorununa neden olmadan görevini sürdürmesinin sağlanabilmesi için mevcut güç ve ileride sisteme eklenebilecek olan güç analizlerinin doğru şekilde yapılması bir zorunluluktur.

İletkenin boyutlarının, iletkeni saran polimer malzemenin sınır değerlerini zorlamayıp üzerinden akacak olan akıma, uluslararası standartlarca belirlenen azami direnç değerleri üzerinde direnç göstermeyecek şekilde belirlenmesi gerekir. Ardından devreye maliyet unsurları girer. Sistemin güvenliğinin sağlanması adına fazla harcamalardan kaçınılması için maliyet-güvenlik optimizasyonunun yapılması ve en uygun iletken kesitinin belirlenmesi en doğru adım olarak kabul edilir. 

Kablo Kesit Hesabı Yapılırken Dikkat Edilmesi Gereken Parametreler

Güvenlik ve maliyet unsurları göz önünde bulundurularak yapılan bir kablo kesit hesabında; akım taşıma kapasitesi, kısa devre akımı ve gerilim düşümü parametreleri oldukça önemlidir.

Akım taşıma kapasitesinin, kablo kesitinin seçiminde doğrudan etkisi bulunur. Tesis edilen ya da edilecek olan kablonun temelde sıcaklık esasına dayanmak kaydıyla, hiçbir bileşeni bozulmayacak şekilde kullanımına güvenle devam edilebilecek azami akım değerine akım taşıma kapasitesi denilir.

İletkenin kendi iç direncinden kaynaklanmakta olan kayıplar nedeniyle gerilimin, kaynaktan yüke ulaşılmasına kadar geçen mesafede azalmasına gerilim düşümü denilir. Taşıma mesafesinin uzamasıyla bu kayıp artacağından iletken kesitin büyütülmesi gereklidir.

Kısa devre akımı, alternatif akım sistemlerinde zamana göre değişen bir parametre olma özelliği taşır. Kısa devrenin oluştuğu bölgede, kısa devre süresi boyunca akan akım miktarı kısa devre akımı olarak adlandırılır.

Bu üç parametrenin kullanılmasıyla üç farklı kablo kesiti elde edilebilir. Belirlenen bu üç kesit arasından en büyüğüne eş değer olan ya da en yakın üst bir kesit seçilerek, güvenli ve ekonomi kablo iletken boyutu belirlenebilir.

Kablo Seçimi Parametreleri Nelerdir?

Elektrik enerjisinin bir uçtan bir uca taşınmasını sağlayan, bir ya da birden fazla telden oluşan iletim aracına kablo adı verilir. Elektrik enerjisinin çeşitli gerilim seviyelerinde ve kesitlerde çıkmış olduğu ilk noktadan son noktaya kadar dağıtımı kablolarla yapıldığından doğru kablo seçimi çok önemlidir. 

Kablo seçimi yapılırken; kablonun bulunacağı ortamın özellikleri, materyalin bu ortamda vereceği tepki, ne kadar genleşip büzüleceği, arasında ne kadar boşluk bırakacağı, sabit mi hareketli mi kullanılacağı, dışarıdan ne tarz etkilerle karşı karşıya kalacağı gibi etkenlerin göz önünde bulundurulması gerekir. 

Aynı şekilde olası elektriksel güvenlik problemlerinin göz önünde bulundurulması ve bunların oluşmasının engelleneceği şekilde seçim yapılmalıdır. Kablo kesit hesabı da kablo seçiminde etkin olduğundan detaylı bir şekilde değerlendirilmelidir. Tüm bu parametreler göz önüne alınarak en doğru kablo seçildikten sonra kablo döşenir ve elektrik dağıtımı sağlanmış olur.

Kablolar farklı parametrelere göre kendi aralarında sınıflandırılabilmektedir. Gerilim parametresi temel alındığında; alçak gerilim kabloları, orta gerilim kabloları ve yüksek gerilim kabloları şeklinde  bir sınıflandırmadan söz edilebilir.

Kullanım alanlarına göre değerlendirildiğinde enerji ve tesisat kabloları, fiber optik kablolar, demir yolu kabloları, yangına dayanıklı kablolar, otomotiv kabloları, kumanda ve sinyal kabloları, sanayi kabloları, bilgi iletişim kabloları, asansör kabloları gibi sınıflandırmalar yapılabilir. Kabloların bunlara ek olarak akıma göre, kılıfına göre ya da zırhlama tipine göre sınıflandırılması da mümkündür. 

Kablo seçim kriterleri son derece geniş ve kapsamlı bir konudur. Kablo seçiminde mevcut şartlar ve uygulamanın yanı sıra özel durumlar da değerlendirilmelidir. Uygun kesitli kabloların seçilmemesi kabloların hasar görmesine ve enerjisiz kalınmasına neden olabilir. Küçük kesit seçilmesi durumunda yüksek gerilim düşümleri olacağından cihazlar hasar görebilir. Kesitin büyük seçilmesi ise maliyet artışına yol açabilir. Hatalı bir kablo seçimi yapılması; zaman kaybına, ek iş gücüne ve ekstra maliyete neden olabilir. Kablo sistemlerinin başarılı bir şekilde çalışabilmesi için; en doğru kablonun seçilmesi, kurulumun doğru yapılması ve gerekli bakım çalışmalarının yapılması adeta bir zorunluluk olarak kabul edilir.